Wasiat 1/3 harta -vs- Wasiat Pentadbiran Pusaka

Sketsa 1 :


`Maaf, saya tak nak harta saya pindahmilik masa saya hidup. Saya nak semuanya berlaku lepas saya tak ada nanti. Tanah yang 10 ekar tepi jalan besar tu saya nak beri kepada isteri saya. Tanah yang sebelah masjid, saya cadang nak wakafkan. Tanah sawit 20 ekar di felda tu pun saya nak beri pada isteri saya. Kalau boleh, saya nak isteri saya jadi pentadbir harta saya' ujar Hj Deraman sambil meneguk kopi panas yang dihidangkan oleh isteri tersayang.

Hj Deraman ialah seorang yang dihormati di kampung tersebut. Jika ada kematian dan kenduri kendara, beliau lah yang menjadi tempat rujukan orang kampung. Pandangannya diterima oleh masyarakat kampung. Kehadirannya dinanti-nantikan kerana sifat peramahnya memikat warga tua dan muda. Hj Deraman dahulunya seorang usahawan yang berjaya. Kejayaannya tersebut menjadikan nama beliau meniti di bibir-bibir para ibu sebagai contoh kepada anak-anak di kampung tersebut.

Sejak kebelakangan ini, kesihatan Hj Deraman agak tidak memberansangkan. Batuk yang dialami selama lebih 3 bulan tidak nampak berkurangan. Isterinya yang mesra dipanggil Mak Jah bingkas bangun mengambil segelas air putih apabila melihat suaminya tersedak sedikit semasa menjamah kuih.

'Macam ni Tn Hj, ada banyak cara yang mana Tn Hj boleh buat. Antaranya Surat Wasiat Pentadbiran Pusaka dan ...' kata-kata Ida iaitu seorang pegawai perunding syariah di syarikat Hj Deraman dipotong oleh Hj Deraman.

`Bukan yang tu. Bukan wasiat. Saya bukan nak wasiat 1/3 harta saya. Saya cuma nak harta saya diberi kepada isteri saya selepas saya meninggal. Saya tak ada anak. Lepas tu, isteri saya akan membahagikannya kepada adik-beradik saya yang lain ikut jumlah yang isteri saya tentukan. Sebahagian harta lagi, terutamanya wang simpanan saya dan tanah-tanah sawit saya nak masukkan dalam syarikat keluarga' balas Hj Deraman.

`Tn Hj, di dalam Surat Wasiat Pentadbiran Pusaka Tn Hj boleh menamakan isteri Tn Hj sebagai pentadbir harta pusaka. Ia akan memudahkan urusan pusaka kelak. Tn Hj juga boleh buat Surat Hibah harta ataupun buat Surat Pengisytiharan Harta Sepencarian..'

`Tak payah la, surat-surat hibah, harta sepencarian tu.. dulu pun saya pernah handle kes-kes wasiat macam ni.. buat disclaimer je' tokok Saiful adik bongsu Hj Deraman.

`Ye la, bang. Buat disclaimer jer.. saya pun ingat nak buat macam tu untuk anak angkat saya nanti. Kalau buat hibah, silap-silap haribulan, kita pula kena halau keluar dari rumah..sape yang susah, kita juga' balas Munah sambil mengambil tempat duduk di sebelah abangnya, Hj Deraman.

`Kalau macam tu, Ida awak buat 'Surat Penolakan Waris' yang menyatakan waris-waris saya menolak untuk mengambil hak mereka sebagai waris dalam harta saya selepas saya mati kelak' arah Hj Deraman.

`Hmmm... Tn Hj, mungkin kita boleh bincang di ofis jika Tn Hj ingin tahu lebih lanjut tentang Surat...' Ida cuba memberikan cadangan.

`Tak pe, Ida. Saya tahu. Awak jangan risau. Adik-beradik saya dah setuju takkan tuntut harta saya lepas saya mati kelak. Awak sendiri dengar kan' balas Hj Deraman tersenyum. Beliau tahu pegawai syariahnya memang jujur dan berhasrat untuk menjaga kepentingannya, tetapi Hj Deraman meyakini dan mempercayai kata-kata adik-adiknya dan cukuplah surat penolakan harta tersebut.


Sketsa 2 :


Seminggu selepas kematian Hj Deraman, Mak Jah membawa `Surat Penolakan Waris' tersebut yang telah ditandatangani oleh waris-waris yang terdiri daripada 8 adik-beradik Hj Deraman ke Pejabat Pusaka.

`Surat apa ni mak cik? Bila tandatangan ni? Mak cik ada bawa Sijil Kematian suami' soal kerani di kaunter pendaftaran.

`Ada' balas Mak Jah sambil menyerahkan semua dokumen penting termasuklah ic beliau, ic waris, sijil kematian, sijil nikah dan senarai dokumen milikan harta.

`Banyak harta ni. Kalau harta kurang RM600,000 mak cik boleh teruskan di pejabat pusaka ni. Ikut prosedur biasa. Kena isi borang A. Kalau lebih RM600,000 mak cik kena pergi Mahkamah Tinggi Sivil. Lepas tu, mak cik kena pergi buat permohonan untuk dapatkan Sijil Faraid di Mahkamah Syariah' jelas kerani tersebut panjang lebar.

`Tapi puan, harta tu kan terus jatuh atas nama saya sebab waris semua menolak untuk terima harta. tak boleh ke terus daftar atas nama mak cik je' soal Mak Jah kebingungan.

`Tak boleh mak cik. Tak valid surat tu. Waris-waris tandatangan tolak hak masa arwah masih hidup. Sedangkan masa arwah masih hidup tak timbul soal hak pusaka ni. Kalau waris nak tolak hak, kena buat surat penolakan baru iaitu selepas kematian arwah. Jadi, mak cik kena kumpul semua waris minta tandatangan mereka semula. Kalau waris tak setuju, harta arwah kena bahagi ikut faraid macam biasa' panjang lebar kerani pejabat pusaka memberi penjelasan menambahkan kebingungan Mak Jah.



******************



Inilah antara contoh yang berlaku dalam masyarakat kita. Mereka kurang memahami dan tidak membezakan antara wasiat sedekah jariah, wasiat nasihat dan wasiat wasi. Yang terfikir di benak fikiran mereka, bila sebut bab wasiat... itulah dia wasiat menyerahkan 1/3 harta.


Ingin mengetahui dengan lebih lanjut?


Insya-Allah, saya akan berkongsi dengan para pembaca yang dihormati berkenaan tips-tips ringkas mengurus harta pusaka. Sama-samalah kita berkongsi ilmu demi kebaikan bersama.



`Pelajarilah al-Quran serta ajarkan ianya kepada orang lain dan pelajarilah ilmu faraid serta ajarkan ianya kepada orang lain. kerana sesungguhnya aku ini akan dicabut nyawa (mati) dan ilmu tersebut juga akan dicabut oleh Allah swt. lalu akan timbullah fitnah harta (huru-hara) sehingga nanti akan ada di kalangan dua orang yang berselisih tentang pembahagian harta pusaka dan mereka sendiri tidak tahu siapakah yang akan dapat menyelesaikan masalah mereka'
(Hadis Shahih riwayat Al-Hakim, Al-Baihaqi dan Abdullah Ibn Mas'ud)











Syariah Paksi Keadilan

Suami minta tebus talak RM100000

'Jangan harap aku nak ceraikan kau. Kalau kau nak cerai jugak, boleh, kau bayar aku RM100000 baru lepaskan kau' ujar En. A kepada isterinya, Pn. S dalam nada yang agak keras.

Kelihatan peguamnya cuba menenangkan En. A dan mengajaknya keluar dari Mahkamah.

Setitis demi setitis air mata Pn. S jatuh. Tampak wajahnya tenang di sebalik tekanan yang dilaluinya selama ini. Saya memegang tangan Pn. S. Sejuk dan terasa Pn. S menggigil perlahan. Senyap. Saya biarkan Pn. S menenangkan perasaannya.

Mahkamah ditangguhkan selama 30 minit untuk sesi perbicaraan kes yang lain. Kes Pn. S ini baru diperingkat sebutan untuk membolehkan En. A memfailkan pembelaan terhadap tuntutan perceraian fasakh oleh Pn. S.

'Saya ok, insya-Allah..' ujar Pn S perlahan sambil tersenyum.

'Saya tahu dan saya percaya Puan boleh melalui detik-detik ini. Saya dapat rasakan yang Puan seorang isteri, ibu yang kuat dan tabah' balas saya sambil menggenggam erat tangan Puan S untuk memberi semangat kepada beliau.

`Mana lah saya nak cari duit sebanyak tu. Selama 10 tahun kahwin, nafkah diri dan anak-anak saya pun tak menentu. Beri nafkah pun ikut suka hati dia. Kalau dia nak bagi, dia bagi. Kalau tak, pandai-pandai la saya anak beranak nak hidup. Tapi, bila nak pisah sanggup dia minta saya RM100000' Puan S mengesat air matanya. Kelihatan Puan S tenang.

Inilah antara realiti yang berlaku sekarang ini. Bila berumahtangga, tanggungjawab sukar dilaksanakan. Di akhirat kelak, `tanggung' dan `jawab'lah di hadapan Rabbul Jalil. Perceraian pula, macam dah jadi satu bisnes lumayan pulak. Boleh pula diletak `papan tanda' harga cerai secara tebus talak.



****************


Apa itu tebus talak atau khulu'?


Tebus talak atau khulu' pada bahasa ialah cabut dan buang. Pada `uruf bermakna menghilangkan hubungan perkahwinan. Mengikut Sayid Sabiq dalam kitabnya Fikih Sunnah, khulu' yang dibenarkan hukum Islam berasal dari perkataan khala'a ats-tsauba, ertinya 'menanggalkan pakaian'. Ini adalah kerana perempuan sebagai pakaian lelaki dan lelaki sebagai pakaian perempuan.

Firman Allah s.w.t. : `Mereka (isteri-isteri) adalah pakaian bagi kamu dan kamupun pakaian bagi mereka' (Al-Baqarah, ayat 187)

Khulu' juga dinamakan tebusan kerana isteri menebus dirinya dari suaminya dengan mengembalikan apa yang pernah diterimanya atau mahar kepada isterinya.


Definisi khulu' yang dipetik dari kitab Fiqh & Perundangan Islam oleh Wahbah al-Zuhaili :-


Mazhab Syafie : perceraian antara suami isteri dengan bayaran atau tebusan dengan menggunakan lafaz talak ataupun lafaz khulu'.

Mazhab Maliki : talak dengan gantian atau tebusan, sama ada tebusan itu daripada isteri atau orang lain, ataupun talak dengan menggunakan lafaz khulu' walaupun tanpa tebusan apa-apa.

Mazhab Hanafi : menghilangkan milik nikah yang memerlukan penerimaan isteri dengan lafaz khulu' atau yang seerti dengannya

Ulama Hanbali : perceraian antara suami dan isterinya dengan tebusan atau balasan yang di ambil daripada isteri atau orang lain dengan menggunakan lafaz-lafaz yang tertentu.


Dalil khulu' daripada hadith Ibn 'Abbas :

`Sesungguhnya isteri Thabit bin Qais datang kepada Rasulullah s.a.w. dan berkata, `Wahai Rasulullah s.a.w. sesungguhnya saya tidak mengaibkan akhlak dan agama (suami saya Qais), tetapi saya tidak menyukainya dan tidak mahu hidup bersamanya menyebabkan saya melakukan maksiat (atau kerana kebencian yang bersangatan akan mendorongnya menzahirkan kekufuran supaya terfasakh perkahwinan)', maka Rasulullah bersabda, 'Mahukah kamu kembalikan kepadanya kebun (yang dijadikan maharmu)', isteri Qais menjawab, `Ya'. Kemudian baginda Rasulullah bersabda (kepada suaminya), `Terimalah kembali kebun itu, dan cerailah dia satu talak'

Berdasarkan dalil khulu' di atas, kita dapat melihat keindahan Islam yang memudahkan segala urusan hamba-hambaNya. Talak dikenali sebagai hak lelaki, manakala khulu' dikatakan sebagai hak isteri. Tetapi hakikatnya, seolah-olah khulu' itu dijadikan senjata oleh suami untuk menjadikan si isteri menderita dengan meletakkan suatu jumlah yang tinggi yang mana si suami tahu bahawa si isteri tidak mampu untuk menjelaskannya.

Kita boleh melihat suatu perbezaan yang nyata antara fasakh dan khulu'. Jika secara fasakh, pihak-pihak sama ada lelaki atau perempuan perlu membuktikan keburukan/kesalahan dan lain-lain perkara yang boleh disabitkan fasakh sebagaimana yang tercatat di dalam Enakmen. Melalui khulu', jika kita rujuk hadis di atas, wanita tersebut tidak menyatakan kesalahan atau aib suami, beliau hanya menyatakan bahawa beliau tidak menyukainya dan tidak mahu hidup bersamanya, dan jika perkahwinan diteruskan mungkin akan menyebabkan beliau hidup dalam keadaan maksiat dan dosa. Dan Rasulullah s.a.w. membenarkan khulu' atas alasan wanita tersebut dan memerintahkan suami beliau menerima mahar yang dikembalikan dan seterusnya menjatuhkan talak.


Persoalan yang timbul yang boleh difikirkan bersama ialah -

1. Berapa jumlah tebus talak?
2. Siapakah yang sepatutnya menetapkan jumlah tebus talak?
3. Bolehkah mahkamah memerintahkan tebus talak dengan jumlah yang munasabah walaupun suami tidak bersetuju dengan jumlah tersebut?
4. Apakah alasan-alasan khulu' yang boleh diterima pakai oleh Mahkamah?




Syariah Paksi Keadilan